Nederland is in de ban van preventie. Preventie om de gezondheid te bevorderen en de zorgkosten te beteugelen. Paul van der Velpen was tot juli 2017 directeur van GGD Amsterdam. Hij is blij dat de overheid eindelijk durft in te grijpen en zo de gezondheid van burgers beschermt. Maar het is in zijn ogen nog veel te weinig. Hij kan niet begrijpen, dat je het accepteert dat lager opgeleide Nederlanders gemiddeld zes tot zeven jaar korter leven dan hoger opgeleide Nederlanders. Een deel van de reden daarvoor zit in de manier van leven. Is daar wat aan te doen? Ja, maar andere oorzaken zijn de ongezonde omgeving: de wijk, het onderwijs, het werk, de zorg. Wie is daar verantwoordelijk voor: de gemeente, de school, het bedrijf, de zorgverzekeraar. We zijn niet alleen verantwoordelijk voor onze eigen gezondheid, maar ook voor de (on)gezondheid van anderen. Dat is geen betutteling. Het is bescherming. Een morele plicht voor ons als lid van deze maatschappij en bovendien gezond eigen belang.
Van der Velpen vindt voorlichting mooi, maar ingrijpen is vaak doeltreffender. Hoe vinden we het beste evenwicht? De auteur legt in Het Preventieultimatum de rol van de overheid, de ambtenaar, de arts, de leraar, de werkgever, het raadslid, de zorgverzekeraar, en onze eigen rol onder een vergrootglas. Met epidemieën als obesitas, diabetes, depressie en dementie die op ons afkomen, is (snel) handelen geboden.
CPB-directeur Laura van Geest. (AD,20-9-2017):Lager opgeleiden verdienen niet alleen minder, maar zijn ook ongezonder en minder gelukkig. Dat gun je niemand. Pech bestaat, maar als je daar wat aan kunt doen, moet je dat niet laten. (..)En om maatregelen te kunnen bieden, moet je accepteren dat mensen ongelijk worden behandeld. Dat idee roept weerstand op. Lageropgeleiden roken, drinken te veel, eten te veel en bewegen te weinig. De gedragseconomie leert ons dat voorlichting vaak te weinig uithaalt en dat verbieden of duurder maken soms gewoon het beste is. Maar verboden vinden we in Nederland ingewikkeld, paternalistisch. Je mag niet meer roken in het café, maar dat heeft heel wat strijd gekost. Ja, verboden zijn het overwegen waard. Soms is het een route die ongelijkheid vermindert.
Paul van der Velpen studeerde journalistiek, sociologie en bedrijfskunde. Adviseerde non-profitorganisaties op het gebied van sociale marketing en organisatieverandering, tot hij in 1995 eerst directeur werd van de huidige GGD Hart voor Brabant en vanaf 2009 tot 2017 van de GGD Amsterdam en zich dagelijks bezig hield met preventie.
